¿De qué está hecha una ciudad creativa? Un problema de espacialización y medida en el gobierno de la vitalidad

Author

Cassián Yde, Nizaiá

Director

Tirado Serrano, Francisco J.

Date of defense

2016-11-11

ISBN

9788449067983

Pages

258 p.



Department/Institute

Universitat Autònoma de Barcelona. Departament de Psicologia Social

Abstract

Durante la última década Guadalajara (México) ha puesto en marcha diversos proyectos de intervención ligados a la cultura y la revalorización del espacio público como estrategias de competencia interurbana. En la introducción se apunta cómo estas iniciativas fracasarán a la hora de estabilizar el efecto de transformación esperado. Su traza urbana, característica de las ciudades del continente americano – dispersa, fragmentada y atravesada por una fuerte segregación social – se rebela como una materia resistente: no existe una singularidad a poner en valor y el carácter conservador y represivo del gobierno de la ciudad, se manifiesta contra el encuentro en el espacio público y la diversidad cultural. Frente al fracaso de estos proyectos, la investigación analiza el surgimiento de un campo heterogéneo de actores – una asociación de empresarios, colectivos de arquitectos, ciclistas y de reivindicación del espacio público – que frente a la negligencia de las administraciones, abrirán un debate argumentando la necesidad de un nuevo proyecto de ciudad basado en la redensificación del centro, la recuperación de espacios públicos y la defensa de la movilidad ciclista. El trabajo pretende dar cuenta de algunos límites en las perspectivas críticas de los estudios urbanos. Estas herramientas han tendido a presuponer la existencia de la singularidad y vitalidad urbana como recurso, en tanto unidad estabilizada y preexistente que determinados actores capturan para su explotación. Como propuesta alternativa, la investigación parte del método genealógico planteado por Michel Foucault e introduce los dispositivos de seguridad, argumentando lo que estas herramientas pueden aportar en el análisis de las técnicas de espacialización y medida en el ámbito de lo urbano. A la luz de los dispositivos de seguridad, la tesis analiza el caso de Guadalajara señalando cómo se ha constituido la cuestión de la ciudad en tanto problema, y en el marco de esta problematización, qué papel han jugado las prácticas de debate, ocupación del espacio, conocimiento e intervención en el montaje mismo de la ciudad, en tanto espacio público vital y objeto de cálculo económico. A partir del caso de Guadalajara, en la discusión final se establece un diálogo con la literatura programática del modelo de Ciudad Creativa, retomando textos paradigmáticos de dos de sus principales representantes, Richard Florida y Charles Landry, La propuesta es analizar qué nos enseñan 'las ciudades ordinarias', aquellas donde determinados proyectos de transformación urbana no se consiguen echar a andar. El argumento es que para su efectuación, el modelo de Ciudad Creativa se enfrenta ante un problema de localización. Por un lado en tanto a las formas del saber que constituyen la ciudad en tanto objeto de cálculo económico: ¿cómo emerge una singularidad de la multiplicidad desbordante que es lo urbano, específicamente en el marco de una serie de relaciones de cálculo económico? Y por otra parte a un reto de localización en tanto a las formas de espacialización: ¿cómo disponer medios de condensación de esta vitalidad productiva? Frente al peso otorgado a los dispositivos disciplinares en los análisis urbanos que parten de perspectivas foucaultianas, la tesis argumenta que el modelo de Ciudad Creativa no se basa en formas disciplinares de gobierno, sino que se enfrenta a ellas para su efectuación. Los dispositivos de seguridad dan cuenta de una forma de modulación de la vitalidad urbana que parte de la generación de mecanismo de cálculo y análisis que buscan captar dónde se produce el acontecimiento y regular el medio en que éste se produce. En ese sentido, acompañan a la realidad, presuponen la oscilación y la circulación en condiciones de libertad. Requieren de esta libertad de despliegue de la vida, y se encarnan en ella.


During the last decade, Guadalajara (Mexico) has launched various intervention projects linked to culture and the placement of new value on public space as strategies of interurban competition. The introduction points to how these initiatives failed when it came to stabilising the expected transformation effect. Guadalajara’s urban layout, characteristic of the cities of the American continent (disperse, fragmented, and pervaded by severe social segregation), rebels like a resistant material: there is no singularity on which to place new value and the conservative and repressive character of the city’s government stands against public space as a place of encounter and against cultural diversity. Facing the failure of these projects, this research analyses the emergence of a heterogeneous field of actors (a business association, architects’ and cyclists’ collectives, and groups reclaiming public space) who, in response to the negligence of the administrations, open up a debate and argue for the need for a new city project based on the redensification of the city centre, the recovery of public spaces, and the defence of cyclists’ mobility. This study aims to give an account of some of the limits found in critical perspectives within urban studies. These perspectives have tended to presuppose the existence of urban singularity and vitality as resources, as stable and pre-existing entities that certain actors capture for their exploitation. As an alternative proposal, this research is based on the genealogical method proposed by Michel Foucault and introduces the dispositifs of security, arguing that these tools can contribute to the analysis of techniques of spatialisation and measurement in the urban domain. In the light of the dispositifs of security, the thesis analyses the case of Guadalajara showing how the issue of the city has been construed as a problem and, in the framework of this problematisation, it analyses which role has been played by practices of debate, of the occupation of space, of knowledge, and of intervention in the very production and assemblage of the city as a vital public space and an object of economic calculation. Using the case of Guadalajara, a dialogue with the programmatic literature on the Creative City model is established in the final discussion, returning to paradigmatic texts by two of its main representatives: Richard Florida and Charles Landry. The aim is to analyse what ‘ordinary cities’ teach us; those cities where certain urban transformation projects do not manage to come into effect. The argument is that for its implementation, the Creative City model faces a ‘problem of localisation’. On the one hand, with regard to the forms of knowledge that constitute the city as an object of economic calculation: how does singularity emerge from the overflowing multiplicity of the urban reality and, specifically, within the context of a series of relations of economic calculation? On the other hand, it faces a challenge of localisation with regard to the forms of spatialisation: how can measures by arranged for the condensation of this productive vitality? In contrast to the importance granted to disciplinary dispositifs in urban analyses based on Foucaultian perspectives, this thesis argues that the Creative City model is not based on disciplinary forms of government, but rather challenges them for its implementation. The dispositifs of security are part of a form of modulation of urban vitality that is based on the generation of mechanisms of calculation and analysis that seek to capture where the event is produced and to regulate the environment or millieu in which it is produced. In this sense, they co-occur with reality, they presuppose oscillation and circulation in conditions of freedom. They require this freedom of the unfolding of life, and they become incarnate in it.

Keywords

Estudis urbans; Estudios urbanos; Urban studies; Ciutat creativa; Ciudad creativa; Creative city; Michel Foucault

Subjects

316 - Sociology

Knowledge Area

Ciències de la Salut

Documents

ncy1de1.pdf

2.417Mb

 

Rights

L'accés als continguts d'aquesta tesi queda condicionat a l'acceptació de les condicions d'ús establertes per la següent llicència Creative Commons: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
L'accés als continguts d'aquesta tesi queda condicionat a l'acceptació de les condicions d'ús establertes per la següent llicència Creative Commons: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/

This item appears in the following Collection(s)