La escritura articulística y ensayística de Enrique Vila-Matas: la crítica de un escritor

Autor/a

Aranda Silva, Alfredo

Director/a

Gracia, Jordi, 1965-

Tutor/a

Caballé, Anna, 1954-

Fecha de defensa

2017-01-23

Páginas

775 p.



Departamento/Instituto

Universitat de Barcelona. Departament de Filologia Hispànica

Resumen

La presente tesis doctoral ofrece una propuesta de estudio para situar la obra de Vila-Matas en un espacio de reivindicación neocrítica en torno a una nueva forma de entender el artículo y el ensayo literarios en un arco cronológico que se extiende entre los años 1968 y 2012. Dicha reivindicación defiende que la obra de Vila-Matas comienza su andadura en el periodismo cultural desde una justificación crítica entreverada, desde el principio, con un inapelable componente fabulador, lo que llevará a Vila-Matas a hacerse escritor en el periodismo no solo por efectos formativos sino por una muy consciente militancia de fines creativos en la idea del fraude. Nuestro trabajo pretende exponer que Vila-Matas es cuando menos tan ensayista que inventa como novelista que reflexiona, si no más. Por otra parte esta circunstancia se lleva a cabo desde claves de producción literaria muy claramente localizables en torno a lo que denominamos las dinastías intelectuales de Vila-Matas y su comprensión de la creación literaria como una apuesta autodidacta, metaliteraria y autoficticia operada en el trasfondo de las vanguardias de entreguerras y el modernismo europeo.Todo ello fue conformando la naturaleza autocrática del estilo vila- matiano, el cual no solo se ha separado menos de sí mismo en los artículos y ensayos entre 1968 y 2012 que en la producción narrativa –la cual necesitó una evolución y un cambio mucho más apreciable– sino que se ha caracterizado notablemente por comprender una evolución que denominamos, a partir de Edward Said, de “estilo tardío” y que consiste en ir contra lo esperable, armónico y maduro con la finalidad de no traicionar la serie de inquietudes profundas que, según el caso, pueden acechar al creador en su etapa biológicamente madura. Así ha sido desde luego para Vila-Matas, que ha ofrecido y sigue ofreciendo sus retos más díscolos y arriesgados en su producción literaria aparecida en el presente siglo. Se trata, al cabo, de una literatura que trata de entenderse a sí misma –y de mostrarse al exterior– basándose en lo imprevisto, lo dificultoso y lo impopular a la vez que en una disposición personal por investigar experimental y denodadamente sobre las tripas de la literatura por venir, por radicarse en un entorno de crisis que le permita contrariar sus límites ad infinitum.


This doctoral thesis offers a study proposal to place the work of Enrique Vila-Matas in a space of recognition of the inventive essay about a new way of understanding the article and the literary essay in a chronological arc extending between the years 1968 and 2012. This claim argues that the work of Vila-Matas started his career in cultural journalism from a critical justification mixed with a final fabricative component, leading to Vila-Matas becoming a writer in journalism, not only by formative effects but by a very conscious militancy with creative purposes in the idea of engaged fraud in the pursuit of a stylistic poetical project. Vila-Matas’s literature has an ethical commitment to expose the failures of our times by reanalyzing the history of literature from a permanent environment of crisis. Our work aims to show that Vila-Matas is at least as much of an essayist as novelist, if not more. Moreover, this circumstance is held from keys of literary production, clearly found in what we call the intellectual dynasties of Vila-Matas and his understanding of literary creation as a self-taught bet, metaliterary and autofictional, operated in the background of the Avant-Garde of the Interwar period and European modernism. The articles and essays of Vila-Matas were born closer to the maturity of the writer than his novels. This process was characterized by comprising an evolution that we have called, from Edward Said, “late style”, that which goes against the expectable, harmonious, and mature in order to not betray the series of deep concerns that the literature of Vila-Matas demands of him.

Palabras clave

Assaig; Ensayo; Essay; Crítica literària; Crítica literaria; Literary criticism; Novel·la; Novela; Fiction; Vila-Matas, Enrique, 1948-

Materias

82 - Literatura

Área de conocimiento

Ciències Humanes i Socials

Documentos

AAS_TESIS.pdf

10.80Mb

 

Derechos

ADVERTIMENT. L'accés als continguts d'aquesta tesi doctoral i la seva utilització ha de respectar els drets de la persona autora. Pot ser utilitzada per a consulta o estudi personal, així com en activitats o materials d'investigació i docència en els termes establerts a l'art. 32 del Text Refós de la Llei de Propietat Intel·lectual (RDL 1/1996). Per altres utilitzacions es requereix l'autorització prèvia i expressa de la persona autora. En qualsevol cas, en la utilització dels seus continguts caldrà indicar de forma clara el nom i cognoms de la persona autora i el títol de la tesi doctoral. No s'autoritza la seva reproducció o altres formes d'explotació efectuades amb finalitats de lucre ni la seva comunicació pública des d'un lloc aliè al servei TDX. Tampoc s'autoritza la presentació del seu contingut en una finestra o marc aliè a TDX (framing). Aquesta reserva de drets afecta tant als continguts de la tesi com als seus resums i índexs.

Este ítem aparece en la(s) siguiente(s) colección(ones)