Estar no hospital. Projectos, ideias, considerações e práticas para um bom acolhimento

Author

Cortez Gonçalves Rato, Sofia Teresa

Director

Remesar, Antoni

Tutor

Remesar, Antoni

Date of defense

2015-07-20

Legal Deposit

B 22194-2015

Pages

463 p.



Department/Institute

Universitat de Barcelona. Departament d'Escultura

Abstract

No interior de uma instituição hospitalar com uma estrutura determinada e diversos intervenientes, encontramos uma sucessão de utilizadores em que o Doente é o ponto de convergência de um conjunto de relações. A urgência de tratamento transforma o doente num utente assíduo do que chamamos “espaço público/espaço colectivo” hospitalar, onde vai cumprir uma série de acções que necessitam ser realizadas com facilidade e a funcionalidade espacial não pode constituir um obstáculo, mas antes acolhê-lo e prepará-lo para o tratamento. Em simultâneo o hospital tem vários tipos de utilizadores que necessitam de uma constituição específica do espaço, para consumar as suas activida­des, que naturalmente não tem as mesmas particularidades do espaço ocupado ou utilizado pelo doente. Tal como acontece em outros espaços públicos, uma boa correspondência entre a forma e a função é o elemento base para o bom exercício da relação entre o utente e a instituição. O presente trabalho centra-se no espaço hospitalar, especificamente nas zonas de circulação e áreas de espera e tem como objectivos interiorizar, reflectir e apreender a relação existente entre o espaço, o seu funcionamento, os seus utilizadores e os referentes comunicacionais, procurando melhorar a habitabilidade destes lugares, através de intervenções de design e arte pública. Fundamenta-se em quatro projectos – Instituto Português de Oncolo­gia do Porto, Hospital Joaquim Urbano, Hospital Santa Maria - Porto e Grupo Trofa Saúde – que surgiram no desenvolvimento da investigação, a teoria e a prática acompanharam todo o processo de trabalho. O desenvolvimento dos quatros projectos consistiu no estudo de cada espaço hospitalar de modo a definir os problemas de comunicação do espaço e, para isso, foi realizado um diagnóstico, construído e imple­mentado um projecto, em conjunto com os profissionais, possibilitando uma análise dos resultados. Cada projecto seguiu uma metodologia própria e teve um percurso particular fruto das diferentes necessidades, interlocutores e instituições. A tese é composta por três capítulos. O primeiro capítulo apresenta diversas formas de olhar e pensar o espaço hospitalar, assim como aprofunda o conhecimento de alguns conceitos, que surgiram durante a nossa prática, considerados importantes para o progresso dos projectos e que permitiram um pensamento do espaço hospitalar direc­cionado para a procura de soluções. O segundo capítulo apresenta os projectos que realizamos em quatro instituições. O terceiro capítulo apresenta uma reflexão baseada na experiência pessoal que permitiu desenvolver conceitos e ideias que estruturem o pensamento sobre o espaço hospitalar, impulsionando mudanças que contrariem a desvalorização, a despreocupação e os comportamentos estereotipados que descobrimos nos espaços de circulação e espera. A investigação permitiu dimensionar as potencialidades dos projectos de design de comunicação e arte pública no espaço hospitalar, apreen­der a origem deste tema, a necessidade presente de actuações preocupadas com os espaços comuns do hospital e, consequentemente com o bemestar dos utentes, proporcionando uma reflexão que contribuiu para os raciocínios, ideias, considerações e práticas que necessitavam de ser estruturadas e registadas para concluir o processo de trabalho. Consideramos que ficou definida uma rede que pode ser o ponto de partida de muitos projectos, a certeza de que se trata de uma área emergente motivanos para continuar a investigar e procurar soluções para os problemas do espaço hospitalar.


Inside a hospital institution with a specific structure and several actors, we find a succession of users in which the Patient is the convergence point of a set of relationships. The urgency of treatment transforms the patient into a frequent user of what we call the hospital’s “public space/collective space”, where he goes to fulfill a series of actions that need to be completed easily and space functionality can’t become an obstacle, but welcome and prepare the patient for treatment. Simul­taneously, the hospital has several types of users that need a specific space structure, to complete their activities, and that naturally doesn’t have the same particularities of the space occupied or used by the pa­tient. As happens in other public spaces, a good correspondence between form and function is the fundamental element for a good use of the relationship between user and institution. This thesis is focused on the hospital space, specifically the circulation and waiting areas and its goal is to internalize, reflect and apprehend the relationship that exists between space, how it works, its users and communication references, trying to improve these spaces’ habitability through design and public art. It is based on four projects – Instituto Português de Oncologia do Por­to, Hospital Joaquim Urbano, Hospital Santa Maria - Porto e Grupo Trofa Saúde – that emerged with the research’s development, theory and practice that followed the entire work process. The development of the four projects consisted on studying each hos­pital environment in order to define the space’s communication proble­ms and for that, a diagnosis was made, a project was built and imple­mented alongside the professionals, making an analysis of the results possible. Each project followed its own methodology and had a unique path due to the different needs, interlocutors and institutions. This thesis has three chapters. The first chapter presents the different ways of looking and thinking about the hospital environment. It also deepens the knowledge of some concepts that came up during our practice and that we consider important for the projects’ progress and that allowed for a reflection of the hospital space directed towards fin­ding solutions. The second chapter presents the projects we executed in four institutions. The third chapter presents a reflection based on personal experience that allowed us to develop concepts and ideas that can structure the thinking on hospital environment, driving changes that contradict the depreciation, the abandonment and the stereotypi­cal behaviors that we can find in circulation and waiting areas. Our research allowed us to size the potential of communication de­sign and public art projects in the hospital environment, to learn the origin of this subject, the present need for actions concerned with the hospital’s common spaces and, consequently the users’ well-being, providing a reflection that contributed to thoughts, ideas, considera­tions and practices that needed to be structured and registered to con­clude the work process. We consider that a web has been defined, that can be the starting point for many projects. The certainty that this is an emergent area motiva­tes us to continue our research and to look for solutions for the proble­ms of hospital environment.


Dentro de un hospital con una estructura determinada y distintos actores, nos encontramos con una sucesión de usuarios en que el paciente es el punto de convergencia de un conjunto de relaciones. La urgencia del tratamiento, convierte al paciente en un usuario frecuente de lo que llamamos el “espacio público/espacio colectivo” del hospital, donde va a cumplir una serie de acciones que deben llevarse a cabo con facilidad y la funcionalidad espacial no puede ser un obstáculo, sino darle la bienvenida al paciente y prepararlo para el tratamiento. Al mismo tiempo, el hospital cuenta con diferentes tipos de usuarios que necesitan una constitución específica del espacio, para consumar sus actividades, que, naturalmente, no tiene las mismas particularidades del espacio ocupado o utilizado por el paciente. Al igual que en otras zonas públicas, una buena correspondencia entre forma y función es el elemento básico para el adecuado ejercicio de la relación entre el usuario y la institución. Esta investigación se centra en el espacio hospitalario, específicamente en las zonas de circulación y áreas de espera y tiene como objetivo interiorizar, reflexionar y comprender la relación entre el espacio, su funcionamiento, sus usuarios y los referentes de comunicación, buscando mejorar la habitabilidad de estos lugares a través de intervenciones del diseño y del arte público. Se fundamenta en cuatro proyectos - Instituto Portugués de Oncología de Oporto, Hospital Joaquim Urbano, Hospital Santa María - Oporto y Grupo Trofa Salud - que han surgido en el desarrollo de la investigación, la teoría y la práctica han seguido todo el proceso de trabajo. El desarrollo de los cuatro proyectos consistió en el estudio de cada espacio hospitalario de forma a definir los problemas de comunicación del espacio y, para eso, fue realizado un diagnóstico, construido e implementado un proyecto, junto con los profesionales, permitiendo un análisis de los resultados. Cada proyecto siguió una metodología propia y tuve un recorrido particular resultado de las diferentes nece­sidades, los interlocutores y las instituciones. La tesis se divide en tres capítulos. El primer capítulo presenta diferentes formas de ver y de pensar en el espacio hospitalario, así como se profundiza el conocimiento de algunos conceptos que surgieron durante nuestra práctica, considerados importantes para el avance de los proyectos y que permitieron un pensamiento de la zona hospitalaria direccionada a la búsqueda de soluciones. El segundo capítulo presenta los proyectos llevados a cabo en cuatro instituciones. El tercer capítulo presenta una reflexión basada en la experiencia personal que permitió el desarrollo de conceptos e ideas que estructuran el pensamiento sobre el espacio hospitalario, impulsando un cambio que va a contrariar la devaluación, la indiferencia y los comportamientos estereotipados que se encuentran en los espacios de circulación y de espera. La investigación permitió dimensionar el potencial de los proyectos de diseño de comunicación y arte público en el espacio hospitalario, percibir el origen de este tema, la presente necesidad de actuaciones preocupadas con las áreas comunes del hospital y en consecuencia, con el bienestar de los usuarios, proporcionando una reflexión que contribuyó a los raciocinios, ideas, consideraciones y prácticas que precisaban ser estructuradas y registradas para completar el proceso de trabajo. Consideramos que se ha definido una red que puede ser el punto de partida para muchos proyectos, la certitud de que esta es un área emergente nos motiva a investigar más a fondo y a buscar soluciones a los problemas del espacio hospitalario.

Keywords

Espais públics; Espacios públicos; Public spaces; Edificis sanitaris; Edificios sanitarios; Hospital buildings; Art públic; Arte público; Public art

Subjects

74 - Drawing. Design. Applied arts and crafts

Knowledge Area

Ciències Humanes i Socials

Documents

01.STCGR_1de5.pdf

2.899Mb

02.STCGR_2de5.pdf

43.99Mb

03.STCGR_3de5.pdf

2.720Mb

04.STCGR_4de5.pdf

7.762Mb

05.STCGR_5de5.pdf

10.32Mb

 

Rights

L'accés als continguts d'aquesta tesi queda condicionat a l'acceptació de les condicions d'ús establertes per la següent llicència Creative Commons: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/es/
L'accés als continguts d'aquesta tesi queda condicionat a l'acceptació de les condicions d'ús establertes per la següent llicència Creative Commons: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/es/

This item appears in the following Collection(s)